İYİ Dersler. Уроки турецкого. Грамматика и упражнения А1-2
Указательные местоимения
Указательные местоимения в Турецком языке
Bu – этот, эта, это
Şu – этот, эта, этот
O – то, та, тот
Bunlar – эти (множественное число)
Şunlar – эти (множественное число)
Onlar – те (множественное число)
Указательные местоимения могут употребляться в роли:
1) Подлежащего
Bu kitap – эта книга
Bu defter – эта тетрадь
O adam – тот мужчина
O çanta – та сумка
Şu gül – та роза
Şu pencereler – те окна
2) В роли именной части сказуемого
Şu masadır. Koltuk budur.
Это стол. Кресло – вот это.
3) В роли определения
Bu masa küçük.
Этот стол маленький.
Рассмотрим примеры:
Bu kim? – Это кто?
Bu Maria – Это Мария
Bu anne – Это мама
Bu hasta – Это больной
Şu kim? – Это кто?
Bu Fatma – Это Фатма
O öğretmen – Это учитель
Bu baba – Это папа
O kim? – Тот кто?
O Murat – Тот – Мурат
O Mehmet – Тот – Мехмет
O çocuk – Тот – ребенок
Bu ne? – Это что?
Bu elma – Это яблоко
Şu ne? – Это что?
Bu elma – Это яблоко
O ne? – То что?
O elma – То яблоко
Bunlar ne? – Это что? (множественное число)
Bunlar kalemler – Это ручки
Onlar kim? – Это кто? (Они кто)
Onlar öğrenciler – Это ученики
Местоимения места
BURASI – Это место
ŞURASI – Это (то) место
ORASI – То место
Местоимения места употребляются при ответе на вопрос NERESİ?
Какое место? В каком месте?
Этот вопрос можно перевести также, как – Это где? Но будет иметься в виду – Какое место? В каком месте?
Рассмотрим примеры:
Burası neresi? Это какое место?
Şurası neresi? Это какое место? Что это вон там за место?
Orası neresi? То какое место?
Burası neresi? Это какое место? (Это где?)
Burası müze Это место – музей. (Это музей)
Şurası neresi? Это какое место? (Это где?)
Burası tiyatro Это место – театр. (Это театр)
Orası neresi? То какое место? (То где?)
Orası Belgrad ormanı Это место – Белградский лес
Burası neresi? Это какое место? (Это где?)
Burası Antalya Это Анталия
Burası üniversite Это университет
Burası avlu Это двор
Burası kafe Это кафе
Burası mutfağımız Это наша кухня
Вопросительная частица Mı
Вопросительная частица в турецком языке имеет 4 варианта написания – mı/mi/mu/mü
Вопросительная частица mı/mi/mu/mü пишется ОТДЕЛЬНО от слова, к которому относится.
Вопросительная частица mı/mi/mu/mü ставится перед аффиксом сказуемости.
Вопросительная частица mı/mi/mu/mü ставится после слова, к которому относится вопрос.
Вопросительная частица mı/mi/mu/mü безударная.
Если в предложении есть вопросительное слово, то частица mı НЕ ИСПОЛЬЗУЕТСЯ!
На все вопросы с вопросительной частицей mı/mi/mu/mü есть только 2 варианта ответа – ДА – EVET или НЕТ – HAYIR.
Рассмотрим аффиксы сказуемости, которые присоединяются к вопросительной частице:
1. Если последняя гласная основы слова A или I, то у отрицательной частицы аффикс сказуемости будет следующий:
Ben Я mıyım
Sen Ты mısın
O Он, она, оно mı
Biz Мы mıyız
Siz Вы mısınız
Onlar Они mı
2. Если последняя гласная основы слова E или İ, то у отрицательной частицы аффикс сказуемости будет следующий:
Ben Я miyim
Sen Ты misin
O Он, она, оно mi
Biz Мы miyiz
Siz Вы misiniz
Onlar Они mi
3. Если последняя гласная основы слова O или U, то у отрицательной частицы аффикс сказуемости будет следующий:
Ben Я muyum
Sen Ты musun
O Он, она, оно mu
Biz Мы muyuz
Siz Вы musunuz
Onlar Они mu
4. Если последняя гласная основы слова Ö или Ü, то у отрицательной частицы аффикс сказуемости будет следующий:
Ben Я müyüm
Sen Ты müsün
O Он, она, оно mü
Biz Мы müyüz
Siz Вы müsünüz
Onlar Они mü
Рассмотрим примеры:
Öğretmen – учитель
Ben öğretmen miyim? – я учитель?
Sen öğretmen misin? – ты учитель?
O öğretmen mi? – он (она) учитель?
Biz öğretmen miyiz? – мы учителя?
Siz öğretmen misiniz? – вы учителя?
Onlar öğretmenler mi? – они учителя?
Şişman – полный
Ben şişman mıyım? – я полный?
Sen şişman mısın? – ты полный?
O şişman mı? – он (она) полный?
Biz şişman mıyız? – мы полные?
Siz şişman mısınız? – вы полные?
Onlar şişmanlar mı? – они полные?
Очень важный момент, который необходимо запомнить.
После слова Onlar, слово к которому относится вопрос, получает показатель множественного числа -lar/ -ler, а отрицательная частица не имеет аффикса сказуемости
Onlar öğretmenler mi? – Они учителя?
Onlar doktorlar mı? – Они врачи? Они доктора?
Onlar şişmanlar mı? – Они полные?
Onlar mimarlar mı? – Они архитекторы?
Onlar avcılar mı? – Они охотники?
Отрицание
değil
Отрицание değil используется для образования отрицания.
Отрицание değil всегда стоит после слова, к которому оно относится.
Например, если мы хотим сказать «Погода не холодная», мы используем отрицание değil и ставим его после слова «холодный» для образования отрицательной формы : «Hava soğuk değil».
Важно запомнить, что при отрицании отрицаемое слово НЕ ИЗМЕНЯЕТСЯ!
Все изменения происходят в слове-отрицании DEĞİL
Ben … değilim Я не …
Sen … değilsin Ты не …
O … değil Он не …(она, оно не…)
Biz … değiliz Мы не …
Siz … değilsiniz Вы не …
Onlar … değiller Они не …
Рассмотрим примеры:
Ben öğretmenim я учитель
Sen öğretmensin ты учитель
O öğretmen он (она) учитель
Biz öğretmeniz мы учителя
Siz öğretmensiniz вы учителя (учитель)
Onlar öğretmenler они учителя
Ben öğretmen değilim я не учитель
Sen öğretmen değilsin ты не учитель
O öğretmen değil он (она) не учитель
Biz öğretmen değiliz мы не учителя
Siz öğretmen değilsiniz вы не учителя
Onlar öğretmen değiller они не учителя
Рассмотрим примеры вопросов и ответов с отрицанием değil:
1. Sınıf temiz mi? Класс чистый?
Evet, sınıf temiz Да, класс чистый
Hayır, sınıf temiz değil Нет, класс не чистый
2. O doktor mu? Он доктор?
Evet, o doktor Да, он доктор
Hayır, o doktor değil Нет, он не доктор
3. Şurası banka mı? Это место – банк?
Evet, burası banka Да, это банк
Hayır, burası banka değil Нет, это не банк
4. Bu gözlük mü? Это очки?
Evet, bu gözlük Да, это очки
Hayır, bu gözlük değil Нет, это не очки
5. Bugün hava sıcak mı? Сегодня погода жаркая?
Evet, bugün hava sıcak Да, сегодня погода жаркая
Hayır, bugün hava sıcak değil Нет, сегодня погода не жаркая
6. Şehir büyük mü? Город большой?
Evet, şehir büyük Да, город большой
Hayır, şehir büyük değil Нет, город не большой
7. Çanta kırmızı mı? Сумка красная?
Çanta kırmızı değil Сумка не красная
8. Bu masa mı? это стол?
Evet, bu masa да, это стол
Hayır, bu masa değil нет, это не стол
9. Bu kitap mı? это книга?
Hayır, bu kitap değil нет, это не книга
10. Bu kalem mı? это ручка?
Hayır, bu kalem değil нет, это не ручка
Упражнение
В пустые строки вставьте верные местоимения места, указательные местоимения, вопросительную частицу Mi и слово Evet:
Burası Orası Mı Bu O Evet
Burası Mi Şu Şurası Mü Evet
1. ____ çok güzel bir resim.
2. ____ neresi?
3. ____ İstanbul.
4. ____ kim?
5. ____ öğretmen.
6. ____ da İstanbul mu?
7. ____ İstanbul değil, Ankara.
8. Ankara güzel bir şehir ____ ?
9. ____ çok güzel bir şehir.
10. Ankara büyük ____ ?
11. Bugün Pazar ____ ?
12. _____ bugün Pazar.
Ответы к упражнению:
1. Bu çok güzel bir resim.
2. Burası neresi?
3. Burası İstanbul.
4. Şu kim?
5. O öğretmen.
6. Şurası da İstanbul mu?
7. Orası İstanbul değil, Ankara.
8. Ankara güzel bir şehir mi?
9. Evet çok güzel bir şehir.
10. Ankara büyük mü?
11. Bugün Pazar mı?
12. Evet bugün Pazar.
Упражнение
В пустые строки вставьте верные указательные местоимения:
Bunlar Bunlar Bunlar Onlar Bu Bu
1. Bunlar kim? ____ erkekler.
2. Şu kim? ____ bir kız.
3. O kim? ____ öğretmen.
4. Bunlar üzüm mü? Evet ____ üzüm.
5. Şunlar saat mı? Evet ____ saat.
6. Onlar doktor mu? Hayır, ____ doktor değil.
Ответы к упражнению:
1. Bunlar kim? Bunlar erkekler.
2. Şu kim? Bu bir kız.
3. O kim? Bu öğretmen.
4. Bunlar üzüm mü? Evet bunlar üzüm.
5. Şunlar saat mı? Evet bunlar saat.
6. Onlar doktor mu? Hayır, onlar doktor değil.
Упражнение
Ответьте на вопросы, как в образце, и вставьте правильно вопросительную частицу mı:
Пример:
Bu köpek mı?
Evet, bu köpek
Hayır, bu köpek değil
1. Bu kedi ____?
2. O öğretmen ____?
3. Şu araba ____?
4. Bu kitap ____?
5. O doctor ____?
6. Şurası tiyatro ____?
7. Bu elma ____?
8. O masa ____?
9. Şu bilgisayar ____?
10. Bu palto ____?
11. Ev soğuk ____?
12. Okul Moskova’da ____?
13. Defterler masada ____?
14. Kızlar evde ____?
15. Hava sıcak ____?
16. Araba pahalı ____?
17. Burak mutlu ____?
18. Ayakkabı ucuz ____?
19. Kemal İstanbul’da ____?
20. Türkçe zor ____?
21. Deniz soğuk ____?
22. Yemek lezzetli ____?
23. Parti eğlenceli ____?
24. Konser kalabalık ____?
25. Bugün Pazar ____?
26. Burası ev ____?
27. Kütüphane burası ____?
28. O bir sözlük ____?
29. Öğretmen o ____?
30. Çocuk hasta ____?
31. Müdür Ayşe Hanım ____?
32. Burak çalışkan ____?
33. Film komik ____?
34. Yurt kalabalık ____?
35. Postane bu sokakta ____?
Ответы к упражнению:
1. Bu kedi mi?
Evet, bu kedi.
Hayır, bu kedi değil.
2. O öğretmen mi?
Evet, o öğretmen.
Hayır, o öğretmen değil.
3. Şu araba mı?
Evet, o araba.
Hayır, o araba değil.
4. Bu kitap mı?
Evet, bu kitap.
Hayır, bu kitap değil.
5. O doctor mu?
Evet, o doctor.
Hayır, o doctor değil.
6. Şurası tiyatro mu?
Evet, burası tiyatro.
Hayır, burası tiyatro değil.
7. Bu elma mı?
Evet, bu elma.
Hayır, bu elma değil.
8. O masa mı?
Evet, o masa.
Hayır, o masa değil.
9. Şu bilgisayar mı?
Evet, o bilgisayar.
Hayır, o bilgisayar değil.
10. Bu palto mu?
Evet, bu palto.
Hayır, bu palto değil.
11. Ev soğuk mu?
Evet, ev soğuk.
Hayır, ev soğuk değil.
12. Okul Moskova’da mı?
Evet, okul Moskova’da.
Hayır, okul Moskova’da değil.
13. Defterler masada mı?
Evet, defterler masada.
Hayır, defterler masada değil.
14. Kızlar evde mi?
Evet, kızlar evde.
Hayır, kızlar evde değil.
15. Hava sıcak mı?
Evet, hava sıcak.
Hayır, hava sıcak değil.
16. Araba pahalı mı?
Evet, araba pahalı.
Hayır, araba pahalı değil.
17. Burak mutlu mu?
Evet, Burak mutlu.
Hayır, Burak mutlu değil.
18. Ayakkabı ucuz mu?
Evet, ayakkabı ucuz.
Hayır, ayakkabı ucuz değil.
19. Kemal İstanbul’da mı?
Evet, Kemal İstanbul’da.
Hayır, Kemal İstanbul’da değil.
20. Türkçe zor mu?
Evet, Türkçe zor.
Hayır, Türkçe zor değil.
21. Deniz soğuk mu?
Evet, deniz soğuk
Hayır, deniz soğuk değil.
22. Yemek lezzetli mi?
Evet, yemek lezzetli
Hayır, yemek lezzetli değil.
23. Parti eğlenceli mi?
Evet, parti eğlenceli
Hayır, parti eğlenceli değil.
24. Konser kalabalık mı?
Evet, konser kalabalık
Hayır, konser kalabalık değil.
25. Bugün Pazar mı?
Evet, bugün Pazar
Hayır, bugün Pazar değil.
26. Burası ev mi?
Evet, burası ev
Hayır, burası ev değil.
27. Kütüphane burası mı?
Evet, burası
Hayır, burası değil.
28. O bir sözlük mü?
Evet, o bir sözlük
Hayır, o bir sözlük değil.
29. Öğretmen o mu?
Evet, öğretmen o
Hayır, o öğretmen değil.
30. Çocuk hasta mı?
Evet, çocuk hasta
Hayır, çocuk hasta değil.
31. Müdür Ayşe Hanım mı?
Evet, müdür Ayşe Hanım
Hayır, değil.
32. Burak çalışkan mı?
Evet, Burak çalışkan
Hayır, Burak çalışkan değil.
33. Film komik mi?
Evet, film komik
Hayır, film komik değil.
34. Yurt kalabalık mı?
Evet, yurt kalabalık
Hayır, yurt kalabalık değil.
35. Postane bu sokakta mı?
Evet, postane bu sokakta
Hayır, postane bu sokakta değil.
Локативный или местный падеж
Местный падеж, или локативный
отвечает на вопрос:
NEREDE? – ГДЕ? В ЧЁМ?
KİMDE? – У КОГО? В КОМ?
Аффикс местного падежа -da/-de -ta/-te
Местный, или локативный падеж, образуется путем прибавления аффикса -da/-de -ta/-te
Если последняя гласная основы a, ı, o, u, то:
1) После глухих согласных P T K Ç F S Ş H добавляется аффикс -ta
2) В остальных случаях добавляется -da
Если последняя гласная основы e, i, ö, ü, то:
1) После глухих согласных P T K Ç F S Ş H добавляется аффикс -te
2) В остальных случаях добавляется -de
Указательные и личные местоимения в местном падеже:
Bunda – у этого
Şunda – у этого
Onda – у того
Bende – у меня
Sende – у тебя
Onda – у него, у нее
Bizde – у нас
Sizde – у вас
Onlarda – у них
Рассмотрим примеры:
Ev – дом
Evde – дома
Kitap – книга
Kitapta – в книге, на книге
Masa – стол
Masada – на столе
Çocuk – ребёнок
Çocukta – у ребёнка
Dolap – шкаф
Dolapta – в шкафу
Bina – здание
Binada – в здании
Oda – комната
Odada – в комнате
Ağaç – дерево
Ağaçta – на дереве
Sokak – улица
Sokakta – на улице
Sınıf – класс
Sınıfta – в классе
Bahçe – сад
Bahçede – в саду
Ahmet – Ахмет
Ahmet’te – у Ахмета
İstanbul – Стамбул
İstanbul’da – в Стамбуле
Antalya – Анталия
Antalya’da – в Анталии
Moskova – Москва
Moskova’da – в Москве
Londra – Лондон
Londra’da – в Лондоне
Диалог «В университете»
Merhaba. Здравствуйте.
Merhaba. Здравствуйте.
Kafeterya nerede acaba? Интересно, где кафе?
Beşinci katta. На пятом этаже.
Sınıf nerede? Где класс?
Birinci katta. На первом этаже.
Öğrenci işleri nerede? Где студенческий отдел?
Birinci katta. На первом этаже.
Kütüphane de birinci katta mı? Библиотека тоже на первом этаже?
Hayır, kütüphane bu katta. İleride, solda. Нет, библиотека на этом этаже. Впереди, слева.
Диалог «В саду»
Çocuklar nerede? Где дети?
Bahçedeler. В саду.
Ön bahçede mi, arka bahçede mi? В переднем дворе, на заднем дворе?
Arka bahçedeler. В заднем саду.
Bahçede başka kim var? В саду есть кто-то другой?
Kimse yok. Никого нет.
Диалог «В городе»
Pardon, burası neresi? Извините, это что за место?
Burası Taksim. Это Таксим.
Bu haritada Taksim’de bir park var. На карте на Таксим есть парк.
Taksim park. Nerede acaba? Таксим парк. Интересно где?
İki yüz metre ileride. Вперед двести метров.
Teşekkür ederim. Спасибо.
Rica ederim. İyi günler. Пожалуйста. Хорошего дня.
Упражнение
В ответах на вопросы поставьте необходимый аффикс:
Пример:
Kitap nerede? Где книга?
Kitap masada Книга на столе
1. Kitap kimde? У кого книга?
Kitap Burak____ Книга у Бурака
2. Askı nerede? Вешалка где?
Askı duvar____ Вешалка на стене
3. Beren nerede? Где Берен?
Beren Levent____ Берен на Левенте (в районе Левент)
4. Çay kimde? Чай у кого?
Çay öğretmen____ Чай у учителя
5. Kalem nerede? Где ручка?
Kalem kutu____ Ручка в ящике (коробке)
6. Defter nerede? Где тетрадь?
Defter çanta____ Тетрадь в сумке
7. Harun bey nerede? Где Харун бей?
Harun bey tiyatro____ Харун бей в театре
8. Araba nerede? Где машина?
Araba sokak____ Машина на улице